Samotność polskich seniorów i seniorek. Perspektywa płci

Abstract

Zjawisko starzenia się społeczeństwa oraz rozpad tradycyjnych rodzin wielopokoleniowych na rzecz modelu nuklearnego w połączeniu z singularyzacją starości prowadzi do rozprzestrzeniania się samotności wśród osób w starszym wieku. W tym kontekście przeprowadzono autorskie badania, mające na celu poznanie poglądów i doświadczeń polskich seniorów i seniorek związanych ze zjawiskami samotności, a także samej starości. W pracy szczególny nacisk położono na opis zróżnicowania przeżyć osób badanych ze względu na ich płeć. Podczas badania posłużono się metodą indywidualnych wywiadów pogłębionych na próbie składającej się z 6 osób w wieku senioralnym wyłonionych za pomocą doboru celowego opartego na dostępności. Uzyskane dane pozwoliły na wyciągnięcie wniosku, iż seniorzy oraz seniorki w równym stopniu postrzegają starość w kategoriach negatywnych, związanych z deficytami: zdrowotnymi, materialnymi, dotyczących poczucia własnej wartości, wypełnianych ról i relacji społecznych. Pomimo przeszkód związanych z wiekiem, osoby badane zgodnie z teorią aktywnego starzenia się, starały się wypełniać czas rozmaitymi działaniami, zarówno w zakresie fizycznym jak i umysłowym. Seniorzy i seniorki wskazywali na powierzchowność relacji ze znajomymi oraz rzadkie, zadaniowe kontakty z rodziną. Podczas rozmów o samotności, kobiety prezentowały podejście bardziej emocjonalne i empatyczne. Mężczyźni natomiast okazywali się bardziej skryci i nastawieni praktycznie, co jest zgodne z powszechnie uznawanymi w starszym pokoleniu stereotypami płciowymi.

The phenomenon of aging society and the breakdown of traditional multigenerational families in favor of the nuclear model, combined with the singularization in old age, leads to the spread of loneliness among older people. In this context, original research was carried out aimed at understanding the views and experiences of Polish seniors related to the phenomena of loneliness, as well as old age itself. In the work, particular emphasis was placed on the description of the differences in the experiences of the respondents due to their gender. The study used the method of individual in-depth interviews on a sample of 6 seniors selected using purposeful sampling based on availability. The data obtained allowed the author to draw the conclusion that senior men and senior women equally perceive old age in negative categories, related to deficits in: health, material status, self-esteem, social roles and social relationships. Despite age-related obstacles, interviewed people according to the active aging theory tried to fill their time with various activities, both physical and mental. Seniors pointed to superficial relationships with friends and rare, task-oriented contacts with family. When talking about loneliness, women presented a more emotional and empathetic approach. Men, on the other hand, turned out to be more secretive and practical, which is consistent with gender stereotypes commonly recognized in the older generation.