Instytucjonalna piecza zastępcza wobec zdolnych podopiecznych

Abstract

Prezentowana praca ma charakter teoretyczno-empiryczny. Własną koncepcję badań oparłam na założeniu, że zdolności ludzkie są wynikiem interakcji pomiędzy ponadprzeciętną, ale niekoniecznie wybitną inteligencją i/lub zdolnościami specjalnymi; motywacją i twórczością (Renzulli, 2005), dlatego też należy to zjawisko traktować wielowymiarowo, bowiem jego konstrukcja obejmuje obok czynników jednostkowych także kontekst czasowy (rozwojowy) i środowiskowy (Stańczak, 2019). Pracę można podzielić na trzy zasadnicze części: teoretyczną, metodologiczną i badawczą. Część teoretyczna składa się z czterech rozdziałów, próbowałam dokonać w niej analizy funkcjonującego systemu pieczy zastępczej, syntezy aktualnej wiedzy, wyników badań oraz praktycznych rozwiązań związanych z edukacją uczniów zdolnych, a także odnieść te wyniki do funkcjonowania zdolnych podopiecznych w systemie pieczy zastępczej. Rozdział I przybliża problematykę systemu pieczy zastępczej i jego przeobrażeń w procesie zmian systemowych, ukazując jednocześnie formy rodzinne i instytucjonalne wraz z całym systemem wsparcia. Rozdział II tej części pracy poświęcony jest stanowiskom teoretycznym przybliżającym pojęcie zdolności, w tym wybranym koncepcjom/modelom zdolności. W rozdziale III z kolei podjęto starania ukazania problematyki związanej z diagnozowaniem, rozpoznawaniem, kształceniem i funkcjonowaniem społecznym i poznawczym uczniów zdolnych. Ostatni teoretyczny, a zarazem IV rozdział stanowi próbę charakterystyki podopiecznych pieczy zastępczej, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży zdolnej funkcjonującej w tym środowisku, wraz z analizą obecnych uregulowań prawnych związanych z opieką nad jednostkami zdolnymi oraz dotyczących całego systemu pieczy zastępczej, szczególnie zaś pieczy instytucjonalnej, będącej obecnym obszarem moich zainteresowań. Kolejną część pracy, rozdział V, stanowi koncepcja metodologiczna badań własnych, w której przedstawiłam cele, przedmiot badań, problematykę badawczą oraz szczegółowo uzasadniłam procedurę metodologiczną. Ostatnia część pracy to analiza wyników badań empirycznych, przeprowadzonych w jednostkach instytucjonalnej pieczy zastępczej w latach 2018-2020. Przy czym rozdział VI i VII stanowi analizę wyników badań ilościowych, zaś VIII analizę badań jakościowych. Ostatni merytoryczny rozdział, IX, stanowi prezentację wniosków, rekomendacji, postulatów dla praktyki pedagogicznej.