Wielkie głazy narzutowe północno-zachodniej Polski i ich przydatność do datowania recesji ostatniego lądolodu skandynawskiego metodą izotopów kosmogenicznych

Abstract

Północno-zachodnia (NW) Polska jest obszarem kluczowym dla uzupełnienia chronologii recesji ostatniego lądolodu skandynawskiego uzyskanych w rezultacie datownia metodą izotopów kosmogenicznych, które są obecnie dostępne w obszarze położonym na południe od Morza Bałtyckiego. Nowy projekt datowania kosmogenicznego (http://www.daterr.ug.edu.pl) w regionie perybałtyckim ma na celu doprowadzić do wypełnienia luki istnięjącej pomiędzy zapisem dostępnym w zachodniej (Dania, Niemcy) oraz we wschodniej (północno-wschodnia Polska, Litwa, Białoruś) części południowego sektora zasiegu ? ostatniego lądolodu skandynawskiego. Wiarygodne datowanie recesji dawnych lądolodów metodą nuklidów kosmogenicznych wymaga poboru próbek z przekształconych glacjalnie wychodni skalnych lub wielkich głazów narzutowych położonych in-situ na powierzchni wysoczyzn morenowych bądź moren czołowych. W obszarze zlokalizowanym na południe od Morza Bałtyckiego, gdzie na powierzchni terenu dominuje pokrywa osadowa, pochodzące z tarczy fennoskandzkiej wielkie narzutniaki są najbardziej odpowiednimi obiektami, z których można pobierać próbki do datowania kosmogenicznego. Prezentujemy wyniki inwentaryzacji wielkich głazów narzutowych Polski północno- zachodniej oraz kameralnej i terenowej weryfikacji ich przydatności do datowania metodą izotopu kosmogenicznego Be.