Osady zamkniętych basenów sedymentacyjnych północnego Podlasia jako zapis zmian klimatycznych w okresie MIS 6 – MIS 2

Abstract

Wzgórza Sokólskie (NE Polska) charakteryzuje wyjątkowo zróżnicowana rzeźba i duża ilość zagłębień bezodpływowych, jak na obszary, których rzeźba określana jest mianem staroglacjalnej. Osady wypełniające te zagłębienia stanowią zapis zmian klimatu, jakie miały miejsce od końca zlodowacenia Odry stadiału Warty (MIS 6) do chwili obecnej. Dwa z takich zagłębień poddano szczegółowym badaniom strukturalnym i teksturalnym: Sadowo i Drahle. W każdym z nich wykonano wkop do głębokości odpowiednio 2,3 i 2,2 m. W przypadku Drahli pogłębiono go do głębokości 9,6 m sondą mechaniczną. W każdym z nich, do głębokości ok. 2 m wypełniające je osady to materiał piaszczysty, piaszczystożwirowy i diamikton. Charakteryzuje je brak, bądź niewielka zawartość materii organicznej i całkowite odwapnienie. Ponadto w strukturze osadów zaznacza się wpływ warunków peryglacjalnych, tj. obecność struktur typu ball and pillow, żył i niewielkich rozmiarów klinów z pierwotnym wypełnieniem piaszczystym. W profilu Sadowo na głębokości 2,30 m występują osady biogeniczne wykształcone w formie silnie sprasowanego torfu, który poddano analizie palinologicznej. Na tej postawie określono wiek torfu na eemski. W stanowisku Drahle, osady wypełniające zagłębienie, to mułki o masywnej strukturze do spągu rdzenia, tj. od około 2 do 9,6 m. Nie udało się jednoznacznie określić ich pozycji stratygraficznej.