Sedymentologiczny model rzeki roztokowej ostatniego zlodowacenia w pradolinie Toruńsko-Eberswaldzkiej

Abstract

Podczas plejstocenu lądolód skandynawski drenował ogromne ilości wody. Wypływające z lądolodu wody proglacjalne, często przeciążone osadem, formowały na przedpolu sandry a następnie zasilały pradoliny. Powszechnie wiadomo, że sedymentacja sandrowa, jak i w pradolinie sterowane były przez rzeki roztokowe. Brak jest jednak prac dotyczących rozróżnienia modelu sedymentacji rzeki sandrowej i pradolinnej. Przedmiotem badań była środkowa i zachodnia części pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej, zwana również pradoliną Noteci-Warty o długości 300 km. Analizie poddane zostały osady deponowane w czasie fazy pomorskiej zlodowacenia Wisły, od stanowiska Rozwarzyn (na wschodzie) w Dolinie Środkowej Noteci (=Dolinie Noteci) do stanowiska Macherslust (na zachodzie) w Dolinie Eberswaldzkiej. Na podstawie badań wydzielono nowe środowisko pradolinnej rzeki roztokowej (Pisarska -Jamroży 2015), które w przeciwieństwie do środowiska roztokowych rzek sandrowych charakteryzuje m.in. „skrępowanie” systemu fluwialnego (ang. confined fluvial system), obecność warstwowań przekątnych rynnowych i płaskich wielkiej skali oraz depozycja brekcji w marginalnych częściach systemu.