Zakazane metody walki zbrojnej

Abstract

Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych zwyczajowo podzielone jest na dwa filary: prawo genewskie i prawo haskie. Prawo genewskie zajmuje się umowami międzynarodowymi (konwencjami) jak również częścią norm zwyczajowych, odnoszących się do ochrony osób, które zaprzestały uczestnictwa w działaniach zbrojnych lub nigdy nie brały w nich udziału oraz obiektów, które nie mogą być legalnym celem ataku1. Drugi filar, opierając się na założeniu, że prawo do wyboru metod i środków szkodzenia przeciwnikowi nie jest nieograniczone, wprowadza obostrzenia lub wręcz zakazy w tym zakresie. Choć każdy z filarów jest tak samo ważny i nie mogłyby one bez siebie istnieć, a norm prawnych wynikających z ich obu należy przestrzegać z taką samą bezwzględnością, nie można nie dostrzec, że na działanie żołnierzy bezpośrednio na polu walki istotniejszy wpływ ma prawo haskie. Prawo genewskie, co do zasady, chroni osoby i obiekty, które nie stanowią zagrożenia dla sił zbrojnych, dlatego zwykle stosowane jest w warunkach zapewniających swobodne podjęcie decyzji i możliwość przemyślenia jej konsekwencji. Prawo haskie natomiast jest stosowane głównie w obliczu przeciwnika i pod wpływem silnego stresu, gdyż to na jego podstawie dochodzi do wyboru metody, środka i momentu ataku. Celem tych norm jest zapewnienie, aby w realnych warunkach bojowych możliwa była realizacja podstawowych zasad międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych, przy jednoczesnym zapewnieniu walczącym swobody koniecznej do osiągnięcia podstawowego celu konfliktu zbrojnego – zwycięstwa. Warto również zauważyć, że normy prawne dotyczące ograniczeń w zakresie dopuszczalnych metod i środków prowadzenia działań zbrojnych obarczone są potrzebą elastyczności. Lawinowo postępujący rozwój techniki wojskowej, pociągający za sobą zmiany w zakresie stosowanej taktyki, wymusza zarówno nowe inicjatywy prawodawcze, jak również interpretowanie już istniejących uregulowań w świetle zmieniającej się sytuacji.