Polskie pogranicze środkowo-wschodnie : narodowo-wyznaniowe czy cywilizacyjne?

Abstract

Książka składa się ze wstępu, siedmiu rozdziałów, zakończenia, spisu bibliograficznego oraz kwestionariusza ankiety. W pierwszym rozdziale spojrzenie autora ukierunkowuje się na wyjątkową rzeczywistość społeczno- kulturową, jaką jest cywilizacja. Podstawowym elementem namysłu nad problematyką cywilizacji jest stosunkowo szeroka refleksja nad jej istotą oraz opis perspektyw znaczeniowych. W drugim rozdziale scharakteryzowano źródła powstania i rozwoju zachodniej i wschodniej cywilizacji jako systemów kulturowych konstytuujących pogranicze cywilizacyjne. W rozdziale trzecim zawarty jest cel pracy oraz problemy i hipotezy badawcze, których weryfikacja nastąpi podczas analizy zebranego materiału. Ponadto opisany został przebieg badań oraz dokonano charakterystyki badanej próby na tle populacji powiatu bialskiego. Opis przestrzeni pogranicza cywilizacyjnego zawiera czwarty rozdział tej książki. Podstawowymi zagadnieniami, wokół których toczą się analizy zebranego materiału, są wyodrębnienie terytorialnego zakresu danego pogranicza cywilizacyjnego oraz określenie stosunku respondentów do niego. W badaniach terenowych ową przestrzeń zazwyczaj determinuje miejsce zamieszkania i utożsamianie się respondentów z regionem. Przestrzeń pogranicza cywilizacyjnego będzie rozumiana jako jeden z wymiarów rzeczywistości społecznej występujący na pograniczu cywilizacyjnym. Dlatego podstawowym problemem badawczym będzie ustalenie, czy respondenci są w stanie wyodrębnić w swojej świadomości szczególnego rodzaju przestrzeń cywilizacyjną, w której na trwale funkcjonują i którą uznają za swoją. Rozdział ten porusza fundamentalny problem określenia identyfikacji cywilizacyjnej respondentów. W przypadku podejmowania tego zagadnienia uściślić trzeba pojęcia tożsamości i identyfikacji człowieka.