Wstęp do metodologii badań bezpieczeństwa

Abstract

Od strony metodologicznej celem niniejszej pracy jest: na podstawie analizy istoty zjawiska bezpieczeństwa, jako coraz bardziej znaczącej osobliwości współczesnych stosunków społecznych, określenie charakteru i zakresu wyselekcjonowanej nowej dyscypliny nauk o bezpieczeństwie, wyodrębnienie najważniejszych aspektów badań naukowych w tym obszarze oraz przedstawienie, na tle teoretycznego dorobku na temat nauki i metodologii badań naukowych, metod, technik i narzędzi badawczych, które mogą mieć zastosowanie w toku gromadzenia materiału empirycznego oraz jego teoretycznej analizy, a także wyciągania wniosków i tworzenia nowej teorii. Jak pokazuje literatura przedmiotu, w naukach o bezpieczeństwie unika się silnych założeń na temat istoty metodologii badań bezpieczeństwa, wprowadzając jednocześnie konstrukty teoretyczne, które funkcjonują w innych dziedzinach/ dyscyplinach nauk społecznych, teorii organizacji i zarządzania, ekonomii, socjologii, pedagogice itp. Nie powinno to budzić zdziwienia, ponieważ badania nad bezpieczeństwem będącym dyscypliną nauk społecznych opierają się na teorii i eksploracjach empirycznych, tzn. obserwacji i doświadczeniach, oraz idei, teorii i socjologicznym widzeniu problematyki. Tylko takie zestawienie pozwala osiągać założone cele – wyjaśniać zjawiska i dokonywać dokładnych predykcji. Teza podstawowa rozważań brzmi: Bezpieczeństwo, które na przestrzeni dziejów zajmowało jedno z najważniejszych miejsc w systemie wartości człowieka i interesów podmiotów życia społecznego, wraz z rozwojem i przemianami w środowisku ogólnoludzkim pozostaje istotną potrzebą także w dzisiejszych czasach. Wymaga jednak naukowego podejścia do jego utrzymania. Zainteresowanie środowisk naukowych problematyką sprawiło, że stało się ono odrębną dyscypliną naukową, a to z kolei pociąga za sobą konieczność wyodrębnienia stosownej metodologii badań naukowych, dostosowania ogólnie obowiązujących metod, technik i narzędzi badawczych do wyspecjalizowanych badań nad bezpieczeństwem. Dynamiczna ewolucja środowiska bezpieczeństwa wymaga także ciągłego doskonalenia aparatury badawczej. Praca, zgodnie z przyjętym założeniem, ze względu na obszerność i złożoność problematyki, nie ujmuje dogłębniej analizy wszystkich badanych zagadnień – przekraczałoby to ramy standardowego opracowania. Można jednak przyjąć, że traktuje o wszystkich ważniejszych kwestiach obrazujących istotę problemu. Tym samym dla czytelnika na poziomie studiów wyższych może w dużej mierze spełniać rolę całościowego opracowania, pozwalającego zrozumieć ogólną problematykę bezpieczeństwa oraz jego naukowe aspekty, a także ogólne pojmowanie problematyki metodologii badań naukowych oraz ich przełożenie na obszar dyscypliny nauk o bezpieczeństwie.