Właściwości gleb terenów wiejskich w rejonie oddziaływania zanieczyszczeń emitowanych do powietrza przez miasto Białystok

Abstract

Duże ośrodki miejskie emitują do powietrza atmosferycznego znaczne ilości zanieczyszczeń pochodzących z funkcjonowania ciepłowni miejskich, przemysłu, komunikacji i innych rozproszonych źródeł emisji. Zanieczyszczenia przenoszone są na tereny otaczające miasto, zgodnie z przeważającym kierunkiem wiatrów. Celem badań było określenie zasięgu rozprzestrzeniania się toksyn oraz roli lasów, jako naturalnego filtra powietrza, zmniejszającego uciążliwość od aglomeracji. Badania właściwości fizycznych i chemicznych gleb prowadzono w odległości 10, 25 i 35 km od Białegostoku. Określono parametry gleb na terenach otwartych, bez upraw rolnych, narażonych bezpośrednio na oddziaływanie zanieczyszczeń oraz na terenach leśnych, o tym samym lub zbliżonym składzie mechanicznym utworów glebowych. Na terenie otwartym największa gęstość gleby występuje najdalej od emitenta zanieczyszczeń. Zdolności retencyjne i współczynnik filtracji mają najmniejsze wartości w najbardziej oddalonym punkcie badawczym. Na terenach leśnych, w punkcie najdalszym występuje najmniejsza gęstość gleby i wartość współczynnika filtracji, z kolei największa jest wartość zdolności retencjonowania. Większa zawartość azotu i fosforu ogólnego na terenach otwartych i w punktach położonych najbliżej emitenta zanieczyszczeń świadczą o zwiększonej antropopresji. Zmniejszające się zakwaszenie gleb wraz ze wzrostem odległości wskazuje na hamująca rolę zadrzewień w rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń.