Selected aspects of developing literacy skills at different stages of education in the native and foreign language

Abstract

It is an unquestionable fact that literacy skills play a paramount role in designing and organizing educational systems as well as in peoples’ private and professional lives. What is more, recent advances in information and communication technologies and the increasing access to the internet have confirmed the significance of literacy in today’s world. It is important then that educationists not only introduce children into the world of the written word, but also support all the learners in enhancing their literacy skills during the entire education period. Hence a wide implementation of literacy skills concerns primary, secondary and tertiary education, as well as a diversity of educational settings, be it monolingual, bilingual, or multilingual natural social contexts, or foreign and additional languages taught in instructed classroom settings. With the rise of new literacy theories, the understanding of the concept of reading and writing literacies has undergone considerable evolution. When defined broadly, literacy skills are now perceived not only solely as the skills of reading and writing but also the accompanying oral skills indispensable for creating and comprehending the meaning of a diversity of text types, print or multimodal/ digital ones. The operations underlying reading and writing comprise both lowlevel processes of decoding, word identification, parsing and semantic proposition forming and higher-order processes that ensure construction of text meaning by integrating it with readers’ background knowledge. Of great significance is also the interplay of a number of reader/writer and text variables, with a special role played by cognitive, sociocultural, and motivational processes.

Nie ulega wątpliwości, że umiejętności czytania i pisania odgrywają pierwszorzędną rolę w projektowaniu i organizowaniu systemów edukacyjnych, a także w życiu prywatnym i zawodowym ludzi. Co więcej, ostatnie postępy w dziedzinie technologii informacyjnych i komunikacyjnych oraz rosnący dostęp do Internetu potwierdziły duże znaczenie umiejętności czytania i pisania w dzisiejszym świecie. Ważne jest zatem, aby pedagodzy nie tylko wprowadzali dzieci w świat słowa pisanego, ale również wspierali wszystkich uczących się w rozwijaniu ich umiejętności czytania i pisania przez cały okres nauki. Stąd kształcenie i wykorzystywanie umiejętności czytania i pisania dotyczy edukacji na poziomie podstawowym, średnim i wyższym, jak również różnorodnych środowisk pod względem językowym, tj. jednojęzycznych, dwujęzycznych, czy wielojęzycznych naturalnych kontekstów społecznych, czy wreszcie języków obcych lub dodatkowych, nauczanych w warunkach szkolnych. Wraz z pojawieniem się nowych teorii umiejętności czytania i pisania, rozumienie samego konceptu czytania i pisania uległo znacznej ewolucji. Umiejętności te, zdefiniowane szeroko, są obecnie postrzegane nie tylko w znaczeniu dosłownym, ale także jako towarzyszące im umiejętności mówienia, niezbędne do tworzenia i rozumienia znaczenia różnorodnych typów tekstu, drukowanych lub multimodalnych/cyfrowych. Procesy kształtujące podstawy czytania i pisania obejmują zarówno te niskopoziomowe, tj. dekodowanie, identyfikację wyrazów, analizę gramatyczną zdania i tworzenie propozycji semantycznych, jak i procesy wyższego rzędu, które umożliwiają rekonstrukcję znaczenia tekstu poprzez zintegrowanie go z wiedzą czytelnika. Duże znaczenie ma również wzajemne oddziaływanie wielu zmiennych czytelnika/pisarza i tekstu, przy czym szczególną rolę odgrywają procesy poznawcze, społecznokulturowe i motywacyjne.

Несомненно навыки чтения и письма играют основную роль при разработке и организации систем образования, а также в личной и профессиональной жизни людей. Более того, последние достижения в области информационных и коммуникационных технологий и расширение доступа к Интернету подтвердили важность навыков чтения и письма в современном мире. Поэтому важно, чтобы педагоги не только знакомили детей с миром написанных слов, но и помогали всем учащимся развивать свои навыки чтения и письма в течение всего периода обучения. Следовательно, обучение и использование навыков чтения и письма относится к начальному, среднему и высшему образованию, а также к различным языковым средам, то есть к одноязычным, двуязычным или многоязычным естественным социальным контекстам, и, наконец, к иностранным или дополнительным языкам, преподаваемым в школьных условиях. С появлением новых теорий навыковчтения и письма понимание самой концепции чтения и письма значительно изменилось. Эти навыки, получившие широкое определение, теперь рассматриваются не только в буквальном смысле, но и как сопутствующие навыки речи, необходимые для создания и понимания значения различных типов текста, печатного или мультимодального/цифрового. Процессы, формирующие основы чтения и письма, включают как низкоуровневые, то есть декодирование, идентификацию слов, грамматический анализ предложений и создание семантических предложений, так и процессы более высокого порядка, которые позволяют реконструировать смысл текста путем интеграции его со знаниями читателя. Взаимодействие многих переменных читателя / писателя и текста также имеет большое значение, причем когнитивные, социокультурные и мотивационные процессы играют особую роль.