Bezpieczeństwo ekologiczne i jego prawna ochrona w Polsce

Abstract

Bezpieczeństwo ekologiczne to obecnie bardzo aktualny temat rozważań, szczególnie gdy w perspektywie dla całej ludzkości jak i przyszłych pokoleń, pojawiają się zagrożenia ekologiczne, wynikające ze zmiany klimatu, niedoboru wody, zamierania lasów, zanieczyszczenia wody i powietrza. Już obecnie występuje wiele chorób tzw. cywilizacyjnych, dotykających ludzi, głównie dzieci, a związanych niezaprzeczalnie z rozwojem cywilizacyjnym. W świetle tak pojmowanej rzeczywistości na pierwszy plan wysuwają się potrzeby egzystencjalne człowieka, a wśród nich priorytetowa potrzeba bezpieczeństwa. W dobie intensywnego rozwoju cywilizacyjnego i ciągłego postępu technicznego, świadomość, wiedza z zakresu ekologii, a tym samym bezpieczeństwo ekologiczne staje się istotnym elementem życia społecznego, ponieważ dotyka bezpośrednio istotnych dla życia i rozwoju egzystencjalnego człowieka, elementów przyrody ożywionej, w której człowiek stale funkcjonuje. Przyroda jest środowiskiem bytowania wszystkich organizmów żywych, z człowiekiem na jej czele. Ż􀇚ycie, zdrowie i poczucie bezpieczeństwa człowieka pozostają jednymi z najważniejszych wartości, o które należy walczyć i dbać. Są to priorytetowe wartości, zależne od jakości środowiska przyrodniczego. Pragnienie bezpieczeństwa pozostaje najważniejszym dążeniem człowieka w zaspokajaniu wszelkich potrzeb. W związku z tym zasadne wydaje się doprecyzowanie, kto jest podmiotem bezpieczeństwa jak i co jest zakresem bezpieczeństwa ekologicznego. Jakie zachowania podmiotów, warunkują właściwą ochronę dóbr przyrody, a jakie i czym skutkują dla przyszłych pokoleń. Pod pojęciem podmiot należy rozumieć kogoś lub coś, kogo bezpieczeństwo dotyczy. Może to być pojedynczy człowiek, grupa społeczna, społeczność lokalna czy naród, czyli społeczeństwo jako całość. Natomiast w słowniku edukacji do bezpieczeństwa czytamy: bezpieczeństwo to zdolność narodu do ochrony jego wewnętrznych wartości przed zewnętrznymi zagrożeniami. Bezpieczeństwo można również powiązać z zagrożeniami czyli potencjalnymi lub istniejącymi zjawiskami, sytuacjami bądź działaniami godzącymi w wartości i interesy narodowe, stwarzające niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia warunków bytu, mienia i środowiska oraz destabilizacji życia społecznego i państwowego, a także osłabienia rozwoju. W perspektywie XXI wieku do najpoważniejszych należy zaliczyć zagrożenia ekologiczne. Proces stałego niszczenia naturalnego środowiska człowieka nie jest całkowicie nowy, ale od lat 60-tych XX w., kiedy dokonywano pierwszych prób jądrowych, zjawisko nasiliło się na tyle, że przyjęło charakter globalny. Wówczas pojawiła się groźba unicestwienia przyrody w obecnym jej kształcie. Od tego czasu zaczęło funkcjonować pojęcie „katastrofy ekologicznej”. Może ona przybierać różne formy i dotyczyć różnych obszarów. Najbardziej narażone na zanieczyszczenia, a istotne dla egzystencji człowieka są: skażenie wody, powietrza i gleby. Można przypuszczać, że zagrożenia ekologiczne w XXI wieku staną się jednym z podstawowych problemów zarówno globalnych jak i regionalnych. Klęski żywiołowe, katastrofy w przyrodzie, powodujące szkody i zniszczenia na terenach zamieszkanych i użytkowanych przez ludzi np. wichury, powodzie, trzęsienia ziemi są trudne do przewidzenia, co uniemożliwia przygotowanie się i ograniczanie szkód. Problem bezpieczeństwa ekologicznego dotyczy również kultury, która stanowi wzór podstawowych założeń, wartości, norm, reguł, symboli i przekonań, wpływających na postrzeganie wyzwań, szans i lub zagrożeń, a także sposób odczuwania bezpieczeństwa i myślenia o nim oraz związany z tym sposób zachowania i działania podmiotów.