Powodzie lodowcowe, jako skutek ekstremalnych zjawisk glacjalnych
Powodzie lodowcowe, jako skutek ekstremalnych zjawisk glacjalnych
Data
2016
Autorzy
Muzińska, Agnieszka
Tytuł czasopisma
ISSN czasopisma
Tytuł tomu
Wydawca
Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
Streszczenie
Przykłady katastrofalnych powodzi lodowcowych tzw. glacier lake outburst flood (GLOF) lub
jokulhlaup z nane są głównie z terenów Islandii, gdzie położenie lodowców na obszarze aktywnym
sejsmicznie sprzyja wyzwalaniu tego rodzaju zjawisk. Jednak podobne nagłe powodzie o dużych rozmiarach
zaobserwowano także w innych częściach świata. Jednym z ciekawszych przykładów powodzi
glacjalnych jest wezbranie wód spowodowane zjawiskiem szarży lodowcowej, które można obserwować
m.in. w Pamirze. Szarże lodowcowe są rodzajem pulsacyjnego przepływu lodu, charakteryzującym
się wyzwalaniem nagłego ruchu wewnątrz lodowca oraz regularnością występowania (Meier, Post
1969; Clarke 1987; Raymond 1987). Maksymalna prędkość płynięcia lodu w fazie aktywnego ruchu
jest równa lub większa od 10-krotności tej prędkości z przed szarży (Raymond 1987, Paterson 1994).
Nagły awans lodowców wiąże się z szybkim i znacznym przesunięciem czoła lodowca, zwiększeniem
ilości wód roztopowych w okresie ablacyjnym, a także staje się w niektórych przypadkach bezpośrednią
przyczyną katastrofalnych powodzi (GLOF). Interesującym przykładem zjawiska powodzi glacjalnej
towarzyszącego szarżom lodowcowym jest Lodowiec Niedźwiedzi w Dolinie Wandż w Pamirze
Zachodnim (Tadżykistan). Jego nagłe awanse są regularne, a wysunięcie jęzora lodowca powoduje
przegrodzenie doliny, zatrzymując przepływ wód i prowadząc do ich gromadzenia w powstałym w ten
sposób jeziorze zaporowym. Przerwanie tej lodowej tamy staje się przyczyną nagłej powodzi glacjalnej,
podczas której przepływ w rzece Wandż może wzrosnąć nawet 100-krotnie (Chamidow i in. 2011).
Opis
Słowa kluczowe
powodzie lodowcowe,
powodzie glacjalne