Podatność wiktymizacyjna – przesłanki i formy przeciwdziałania wiktymizacji / Susceptibility to victimization – conditions and methods of fighting victimization

Abstract

Wiktymologia to, zależnie od podejścia teoretycznego, samodzielna dyscyplina naukowa badająca problematykę społecznego mechanizmu stawania się ofiarą, bądź dyscyplina naukowa, nastawiona na badanie mechanizmu wiktymizacji, tj. mechanizmu stawania się ofiarą przestępstw kryminalnych, a także wypracowująca metody zapobiegające wiktymizacji, albo przynajmniej osłabiającej podatność wiktymizacyjną. Ta ostatnia rozumiana jest jako czynnik szczególnie uprawdopodobniający możliwość stania się ofiarą. Wiktymologia nie jest bynajmniej nauką, mającą służyć usprawiedliwianiu przestępców (np. gwałcicieli prowokacyjnym ubiorem kobiet), ale poszerzaniu wiedzy o społecznych mechanizmach przestępczości, rozwijaniu społecznej świadomości tego, jak określone zachowania czy życiowe wybory sprzyjają przestępstwom, jak prowokują przestępców do zachowań przestępczych, innymi słowy, w jaki sposób ofiary przestępców bezwiednie stają się ich ofiarami. Jedną z kategorii wiktymologicznych jest właśnie podatność wiktymizacyjna. Wokół tej kategorii, w kontekście metod przeciwdziałania wiktymizacji, koncentrować się będzie niniejszy artykuł.

Depending on a theoretical approach, victimology is considered to be an independent scientific discipline analysing the problems of social mechanisms that lead to someone becoming a victim, or a scientific discipline focused on the mechanisms of victimization; that is, the process of becoming a victim of criminal offences, and working out the methods of preventing victimisation or, at least, diminishing the susceptibility to this phenomenon. The latter is understood as a factor that especially facilitates becoming a probable victim. Victimology is not by any means a science serving the justification of criminals’ deeds (e.g. rapists accusing women of provocative clothing) but it aims at expanding one’s knowledge of social mechanisms of crime, developing social awareness of the way certain behaviours or life choices favour crimes, provoking criminals into committing crimes. In other words, the article presents how one may become a victim unknowingly. One of the categories of victimology is susceptibility to victimisation. This article is focused on this particular area in the context of the methods preventing victimisation.